COĞRAFYA BİLGİ YELPAZESİ

Bir bölgede günlük en yüksek sıcaklığın 30°C'nin üzerine çıktığı gün "tropik gün", günlük en yüksek

sıcaklığın 25°C'nin üzerine çıktığı gün "yaz günü", günlük en düşük sıcaklığın 0°C'nin üstüne

hiç çıkmadığı gün ise " kış" günü olarak kabul edilir.

Çernezyom, Rus dilinde çern = kara renkli, ezyom = toprak sözcüklerinden gelmedir.Uzun boylu

çayır bitki örtüsü altında oluşan koyu renkli toprak organik madde bakımından oldukça zengindir.

1998 yılına kadar Everest zirvesine çıkmaya çalışan 918 kişiden 146'sı ölmüştür.

Atmosfer sözcüğü Yunanca "atmos = nefes, sphere = küre" kelimelerinden gelmektedir.

Atmosferdeki havanın 1 cm²'lik yüzeye yaptığı basınç 760 mm.lik cıva sütunun ağırlığına eşit olup,

1033 gr.dır. Dolayısıyla tüm atmosferin ağırlığı 5,1 trilyon kilogramdır.

Güneşten yeryüzüne gelen enerjinin;

% 25'i bulutlar ve atmosferce geriye yansıtılır.

% 25'i dağılmaya ( difüzyona ) uğrar.

% 15'i atmosfer tarafından emilir.

% 8'i yerden geriye yansıtılır.

% 27'si ise yeryüzünü ısıtır.

 

Her yıl 1 milyar ton Afrika toprağı Atlas Okyanusunu geçerek Amerika kıtasına ulaşır. Bu toz ve

toprak Amerika'ya, Karayip'lere ve Amazon Havzasına, Bahama Adalarına zengin tortular taşır.

Zengin mineral ve besin taşıyan bu topraklar; bünyesinde böcek, mikro organizmalar ve mantar

barındırdığından tarım topraklarının verimli hale gelmesinde etkilidir.

Macaristan'ın başkenti Budapeşte iki bölümden oluşur. Tuna Nehrinin iki yakasında kurulan

Budapeşte'nin ilk çekirdeği olan Buda ortaçağda Tuna Nehrinin batı kıyısına kurulmuştur. Bu

kesimde tarihi eserler ve konutlar bulunur. Daha sonraları Tuna Nehrinin doğu kıyısına kurulan

Peşte ise ticari, kültürel ve idari merkez özelliğindedir.

Mississipi, Kızılderili dilinde "büyük su, suların atası anlamına" gelmektedir.

Liberya ismi "özgür olanların ülkesi" anlamına gelmektedir.

Başkent Addis Ababa Etiyopya dilinde "yeni çiçek" anlamına gelmektedir.

Deniz seviyesinden 2500 metre yükseklikte kurulan Addis Ababa, Afrika kıtasının en yüksekte

kurulan kentidir.

Sudan'ın ismi Arapçada "siyahlar ülkesi" anlamındaki bilad el-sudan'dan gelmektedir.

Kenya'nın başkenti Nairobi ismini Masailerin Enkare Nairobi dedikleri bir su kaynağından alır ve

yerli dilinde "soğuk su" anlamına gelir.

  

Casablanca ismi İspanyolcada "beyaz ev" anlamına gelmektedir.

Botswana ismini ülkede kalabalık bir topluluk olan Botswana kabilesinden almıştır.

Kalahari çölü "kum dünyası" ya da "susuz ülke" olarak bilinir. Çölde ot toplulukları ve ağaçlıklar

 bulunur.

Kuveyt arapçada "korunmuş kent, kale" anlamına gelmektedir.

Japonya yani "Nippon" Japonca dilinde, güneşin doğduğu ülke anlamına gelmektedir.

Kosta Rika İspanyolcada zengin kıyı anlamına gelmektedir.

Madagaskar'da 150.000 hayvan ve bitki türü yalnızca bu ülkeye ait endemik türdür.

Moldova'nın ismi Romanya'da bulunan Moldova ırmağından gelmektedir.

İspanyollar Venezüella'ya su üstündeki evlerden dolayı bu ülkeye "küçük Venedik" anlamına gelen

Venezüella ismini vermişlerdir.

  

Tuna Nehri Avusturya'nın başkenti viyana, Slovakya'nın başkenti Bratislava, Macaristan'ın başkenti

Budapeşte ile Yugoslavya'nın başkenti Belgrad'dan geçer.

Dünyanın en büyük ticari gemi filosu Yunanistan'dadır.

Dünyanın en zengin fosfat rezervleri Fas'ta bulunur.

Haiti ismi yerli dilinde "dağda yaşayanlar" anlamına gelmektedir.

İsviçre denize kıyısı olmadığı halde, dünyada deniz ticaret filosu olan tek ülkedir.

Haiti Cumhuriyeti 1804 yılında bağımsızlığını ilan eden ilk zenci devletidir.

Birmanya, 1989 yılında ismini Myanmar Cumhuriyeti olarak değiştirmiştir.

Ukrayna, Bulgaristan, Almanya, Macaristan, Rusya Federasyonu, İspanya, İngiltere gibi ülkelerde

doğal nüfus artışı eksi değerlerle ifade edilmekte, yani bu ülkelerin nüfusları giderek azalmaktadır.

Kuzey Amerika'da yer alan Superior Gölü dünyanın en büyük tatlı su gölüdür.

ABD'nin Detroit kenti dünya otomobil endüstrisinin başkenti olarak kabul edilmektedir.

Himalayalar üzerindeki Everest zirvesi Nepal dilinde "gökyüzünün tanrısı" ( sagarmatha ), Tibet

dilinde ise "dünyanın ana tanrıçası" ( comolungma ) anlamına gelmektedir.

Ekvator'un başkenti Quito 0,4 °C ile dünyada yıllık sıcaklık farkının en az olduğu yerdir.

Finlandiyalılar kendi ülkelerine " suomi" yani "Bin göller" ülkesi demektedir.

Polonya ismi yerli dilinde "düzlükler ülkesi" anlamına gelmektedir.

Ekvatoral iklim kuşağında yer alan Endonezya'da 2000 ağaç türü, ( 300 tür palmiye ) 40.000 bitki

 türü, 2000 kuş türü, 1700 balık çeşidi ve 500'den fazla memeli türüne sahiptir.

2200 metreyi bulan ortalama yükseltisi ile Antartika, dünyanın en yüksek kıtasıdır.

Dünyada toplam 231 ülke bulunmaktadır. 58 ülke ile Afrika ülke sayısının en fazla olduğu kıta iken,

13 ülke ile Güney Amerika ülke sayısının en az olduğu kıtadır.

Avrupa kıtasındaki en yarımada İskandinavya, en büyük ada Büyük Britanya en büyük göl Ladoga,

en uzun nehir ise Volga'dır.

Asya kıtasındaki en büyük yarımada Arabistan, en büyük ada Borneo ( Kalimantan ), en büyük göl

 Hazar, en uzun nehir ise Hoang Ho'dur.

Afrika kıtasındaki en büyük yarımada Somali, en büyük ada Madagaskar, en büyük göl Victoria, en

uzun nehir ise Nil'dir.

Kuzey Amerika'daki en büyük yarımada Labrador, en büyük ada Grönland, en büyük göl Superior, en

uzun nehir Mississippi'dir.

Güney Amerika'daki en büyük yarımada Guajiro, en büyük ada Ateş Toprakları, en büyük göl

Maracaibo, en uzun nehir ise Amazon'dur.

Dünya Turiz Örgütü verilerine göre; ABD 73, İtalya 31, İspanya ve Fransa 25 milyon dolar yıllık gelir

ile dünyada turizmden en fazla para kazanan ülkelerdir.

Brezilya'nın Amazon Havzasında yaşayan yerli "Piraha kabilesi" ile Afrika'daki bir grup "Bushmen"

yerlilerinde ortalama yaşam süresi yaklaşık 100 yıldır.

Keçiboynuzu, petrol aramadan kibrit üretimine kadar 17 sanayi dalında kullanılmaktadır.

  

2003 yılında Avrupa'da yaşanan aşırı sıcaklar nedeniyle çoğunluğu yaşlı 25.000 kişi yaşamını

kaybetmiştir.

Meşe palamudu gıda ürünlerinde katkı maddesi olarak kullanılır.

Afrika ülkelerinde kişi başına düşen yıllık sağlık harcaması 15 doların altındadır.

Türkiye'de son 40 yılda 1.300.000 hektarlık sulak alan yok edilmiştir.

1767 Kilometre uzunluğundaki Bakü-Tiflis- Ceyhan boru hattının 443 kilometresi Azerbaycan'da, 248

 kilometresi Gürcistan'da, 1076 kilometrelik bölümü ise Türkiye'dedir.

2006 yılında yapılan bir araştırmada Hindistan'ın Bombay şehri dünyanın en kaba şehri olarak

şeçilirken, New York, Zürih, Toronto ve Berlin dünyanın en kibar şehirleri olarak belirlenmiştir.

Işık, 1 saniyede dünyanın çevresini yaklaşık 8 kez dolaşmaktadır.

Dünyada aktif volkanik dağı olmayan tek kıta Avustralya'dır.

2006 yılı değerlerine göre dünyanın en büyük ekonomileri; ABD, Japonya, Almanya, Çin ve

İngiltere'dir.

  

Dünyada en çok silah satan ülkeler Rusya Federasyonu ve ABD'dir Ençok silah alan ülkeler ise

Hindistan, Çin ve Yunanistan'dır. Türkiye silah alımında 10. sıradadır.

2006 yılında Çin ve Güney Kore'ye sarı kar yağdı.

Kanada, yeryüzündeki yüzey tatlı sularının %10'una sahipken, dünya nüfusunun%1'inden azını

barındırır.

Kıtaların tamamı düzleştirilip, toprakları denizlere doldurulsa 2700 metre yüksekliğinde su kütlesi

ortaya çıkar.

Kullanılmayan kurtlu meyve ve tarım ürünleri ekolojik tarımda gübre olarak kullanılmaktadır.

  

Meyve kabukları ilaç ve reçel sanayinde kullanılmaktadır.

Günümüzde dünyada 1.19 milyar baş koyun vardır. Türkiye'deki koyun sayısı ise 45 milyon

civarındadır.

Ihlamur ağacının odunu çok hafif olduğundan model uçaklar gibi hafif olması istenen eşyalar

ıhlamur kerestesinden yapılır.

Kestane ağacının kerestesi yaklaşık 500 yıl dayanır. Bu nedenle Karadeniz Bölgesindeki tarihi evler

kestane ağacından yapılmıştır.

Bugüne kadar en hızlı rüzgâr 450 km/saat hızla ABD'nin Teksas eyaletinde gözlenmiştir.

Bütün kar taneleri altıgendir. Yani hepsinin de altı köşesi vardır. Her yağışta milyarlarca kar tanesi

düşer, ancak asla birbirinin tam benzeri olan kar tanesine rastlanmamıştır.

Dünyada ortalama yaşam süresi en uzun olan ülkeler; Japonya ( 82,2 ), İzlanda ( 80,9 ), İsviçre

( 80,7 ), Avusturya ( 80,5 ) ve İsveç'tir. ( 80,3 )

Jeotermal enerji potansiyeli bakımından Türkiye dünyada 7. Avrupa'da ise 1.dir. Ancxak bu

potansiyelin ancak %6'sını kullanmaktadır. ( Aydın; Sultanhisar, Yılmazköy- Balıkesir; Balya, Ilıca-

İzmir; Aliağa, Samurlu- Karabük; Eskipazar – Kırşehir; Mucur, Çiçekdağı, Mahmutlu- Manisa;

Alaşehir, Kavaklıdee, Kula – Van; Özalp, Erciş, Zilan, Şoköy jeotermel enerji üretimine uygun

yerlerdir. )

2006 yılında nüfusu en fazla artan iller; İstanbul, Ankara, Antalya, İzmir, Bursa ve Şanlıurfa'dır.

2005 – 2006 yılları arasında İstanbul'un nüfusu 290.293 kişi, Ankara'nın 67.243, Antalya'nın 63.898,

İzmir'in 60.276, Bursa'nın ki ise 52.000 kişi artmıştır.

2006 yılında nüfusu ençok azalan iller; Zonguldak, Kastamonu, Sivas, Sinop ve Kars'tır. 2005 -2006

yılları arsında Zonguldak'ın nüfusu 11.072 kişi, Kastamonu'nun 10.097, Sivas'ın 8.792, Sinop'un

7.555, Kars'ınki ise 7.300 kişi azalmıştır.

Türkiye'deki mevcut rüzgâr enerjisi potansiyeli, kurulu elektrik gücünün iki katı kadar temiz enerji

üretimine elverişlidir.

  

Yurt dışında yaşayan toplam Türk vatandaşı sayısı 3.574.154'tür. Bunun 1.194.000'i ise işçidir.

 Almanya'da 1998.534, Fransa'da 325.887, Hollanda'da 319.600, ABD'de 220.000, Avusturya'da

134.243, Suudi Arabistan'da ise 100.000 Türk vatandaşı yaşamaktadır.

Özbekistan, Kazakistan, Türkmenistan, Gürcistan, Azerbeycan, İran ve Rusya Federasyonu Hazar

Denizine kıyısı olan ülkelerdir.

Dünya altın üretiminde; Güney Afrika Cumhuriyeti yılda 1000 ton ile birinci, Rusya Fedarasyonu 170

ton ile ikinci, Kanada 70 ton ile üçüncü ve ABD 50 ton ile dördüncüdür.

Batı Avrupa'da bir insanın yaşam ortalama yaşam süresi 79, Amerika'da ortalama 80, Afrika'da ise

ortalama 55 yıldır.